Raport NFZ na temat opieki okołoporodowej. Czy w Wielkopolsce kobiety mogą liczyć na znieczulenie podczas porodu?

Moment przyjścia na świat nowego członka rodziny to dla większości par długo wyczekiwana i upragniona chwila. Jak się jednak okazuje dla wielu kobiet wspomnienie porodu to trudne chwile za sprawą bólu, jaki im towarzyszył.

Z raportu Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczącego opieki okołoporodowej w latach 2019-2022 wynika, że w ubiegłym roku w Polsce odbyło się 14 procent porodów ze znieczuleniem (z wyłączeniem cesarskich cięć). Mowa o znieczuleniu zewnątrzoponowym, które jest rodzajem znieczulenia miejscowego i znosi ból w określonej partii ciała, jednocześnie pozostawiając rodzącą w pełni świadomą.

Metoda ta, jak podkreślają eksperci, jest bezpieczna zarówno dla kobiety jak i dla dziecka, które właśnie przychodzi na świat.

Odsetek porodów w Polsce ze znieczuleniem (z wyłączeniem cesarskich cięć) zewnątrzoponowych jest obecnie szeroko komentowana. Głos w tej sprawie zabrał również Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek, który skierował prośbę do Katarzyny Sójki, obecnej Minister Zdrowia "o wyrażenie stanowiska w podnoszonej sprawie, a także o informację o planach i działaniach Ministerstwa Zdrowia w zakresie poprawy dostępu pacjentek do znieczulenia podczas porodu".

Jeśli chodzi o całą Wielkopolskę, to odsetek, według raportu NFZ, porodów ze znieczuleniem zewnątrzoponowym w 2022 roku to zaledwie 0,2 procent (z wyłączeniem cesarskich cięć).

Wielkopolski odsetek, nieprzekraczający nawet jednego procenta, nie pozostał niezauważony przez wspomnianego już RPO, który w swoim piśmie do Minister Zdrowia wskazuje m.in. właśnie na nasz region.

W skali kraju odsetek porodów ze znieczuleniem stanowi zaledwie 14 proc. Ponadto analiza danych z poziomu województw wskazuje na znaczące terytorialne zróżnicowanie dostępu do omawianego świadczenia. W niektórych województwach jest ono faktycznie dostępne wyłącznie w największym ośrodku miejskim (Szczecin w woj. zachodniopomorskim, Lublin w woj. lubelskim, Rzeszów w woj. podkarpackim). O ile w niektórych województwach jego ogólna dostępność jest zauważalna (kilkadziesiąt procent porodów ze znieczuleniem), o tyle w innych pozostaje ono w zasadzie w ogóle niedostępne – szczególnym przypadkiem jest tu województwo wielkopolskie,
w którym jedynie 0,2 procent porodów (!) odbyło się ze znieczuleniem

- czytamy w piśmie Marcina Wiącka.

Najwięcej porodów ze znieczuleniem zewnątrzoponowym, jak łatwo się domyślić, obyło się w Ginekologiczno-Położniczym Szpitalu Klinicznym im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. W minionym roku odbyło się ich tam 28. Pięć takich procedur przeprowadzono w Specjalistycznym Zespole Opieki Zdrowotnej Nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu. Dwukrotnie skorzystano z tego rodzaju znieczulenia w Szpitalu Miejskim im. F. Raszei w Poznaniu i SPZOZ w Międzychodzie. Natomiast w szpitalach w Trzciance i Wolsztynie wykonano znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie niebędącym cesarskim cięciem jeden raz.

Zapytaliśmy Małgorzatę Kolczyńską, rzecznik prasową Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, z czego może wynikać taki, wydawałoby się niski, poziom korzystania ze znieczulenia zewnątrzoponowego jako metody walki z bólem.

W Szpitalu na Polnej każda pacjentka traktowana jest w sposób indywidualny. Wszystkie kobiety, które decydują się na poród w naszym szpitalu, od momentu przyjęcia, aż do wypisu są pod opieką zespołu profesjonalistów, którzy wspólnie – w trosce o zdrowie jej i dziecka monitorują stan zdrowia i wspólnie decydują o sposobach leczenia bądź przebiegu porodu, w tym stosowaniu środków uśmierzających ból, zgodnie z obowiązującymi standardami opieki okołoporodowej

- wyjaśnia Małgorzata Kolczyńska i dodaje, że w szpitalu, którego jest przedstawicielką pacjentki otrzymują szeroki wachlarz możliwości uśmierzających ból porodowy zarówno dotyczy to m.in. wyboru pozycji, ale także – jeśli lekarz o tym zdecyduje i są ku temu wskazania medyczne – środków znieczulających, w tym znieczulenia zewnątrzoponowego.

Lekarz w rozmowie z pacjentką, biorąc pod uwagę jej sugestie, aktualny etap porodu i stan kliniczny, uzgadnia z nią czy może być i czy jest wskazanie (czy nie ma przeciwwskazań) do założenia znieczulenia zewnątrzoponowego. Zwracamy uwagę, że znieczulenie zewnątrzoponowe jest zabiegiem inwazyjnym. Podejmując decyzję zespół lekarski - (ginekolog i anestezjolog) kierują się przede wszystkim dobrem pacjentki i jej dziecka. Podanie znieczulenia uzależnione od wielu czynników: stanu zdrowia pacjentki, fazy i przebiegu porodu danej pacjentki

- tłumaczy rzeczniczka poznańskiego szpitala przy ul. Polnej i wymienia szereg metod łagodzenia bólu w szpitalu na Polnej w Poznaniu. Wśród nich są:

• Niefarmakologiczne
  • utrzymanie aktywności fizycznej rodzącej, wykorzystywanie sprzętów pomocniczych (piłka, worek sako, krzesła porodowe, drabinki, liny, materace itp.)
  • Techniki oddechowe i relaksacyjne
  • Masaż relaksacyjny
  • Ciepłe lub zimne okłady
  • Fizykoterapia
  • Przezskórna stymulacja nerwów – TENS
  • Muzykoterapia
• Farmakologiczne
  • Dożylne lub/i domięśniowe stosowanie opioidów
  • Analgezja wziewna: mieszaniną 50% podtlenku azotu i 50% tlenu
  • Analgezja regionalna

U wszystkich rodzących w szpitalu pacjentek stosowane są różne sposoby analgezji porodowej. W przypadku porodów samoistnych w zależności od potrzeb pacjentek rodzących stosowana jest analgezja dożylna lub wziewna. Odsetek rodzących, które nie otrzymały jakiegokolwiek znieczulenia w trakcie porodu wynosi 5-7 procent. Nieotrzymanie znieczulenia farmakologicznego jest najczęściej świadomą decyzją pacjentki

- dodaje na koniec Małgorzata Kolczyńska.

Nadmienimy jeszcze, że wspomniane wcześniej 28 porodów naturalnych z użyciem znieczulenia zewnątrzoponowego jako metody walki z bólem, to zaledwie 0,9 procent wszystkich porodów, jakie przyjęto w szpitalu przy ul. Polnej w Poznaniu w 2022 roku. Liczba porodów łącznie w tej placówce medycznej w 2022 roku wyniosła 5883, w tym cesarskimi cięciami zakończyło się 2735, a liczba porodów naturalnych to 3148.

Jeśli chodzi o Śrem, miejscowość oddaloną o około 45 kilometrów od stolicy Wielkopolski, to tu, jak informuje raport NFZ, w 2022 roku nie odbył się żaden poród z wykorzystaniem tej metody znieczulenia. O szczegóły walki z bólem w śremskim szpitalu zapytaliśmy zatem prezesa placówki Michała Sobolewskiego.

Jak wynika z przesłanych nam danych, w minionym 2022 roku w Szpitalu Powiatowym im. Tadeusza Malińskiego w Śremie odbyło się 911 porodów, z czego 568 nastąpiło drogami natury a 343 poprzez cesarskie cięcie. Spośród 568 porodów naturalnych blisko 70 procent rodzących kobiet otrzymało znieczulenie.

Ponad połowa znieczuleń odbyła się nieinwazyjną metodą analgezji wziewnej lekiem Entonox [gotowa mieszanina podtlenku azotu - przyp. red.]. Około 40 procent znieczulanych rodzących w Śremie wybrało dożylne uśmierzenie bólu lekiem Nalpain lub chlorowodorkiem morfiny. Kolejne 15 procent znieczuleń miało natomiast postać elektrostymulacji przezskórnej TENS.

Znaczna część wszystkich rodzących kobiet w 2022 roku w śremskim szpitalu, jak wynika z danych przesłanych przez prezesa Michała Sobolewskiego, korzystała z niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu jak immersja wodna, ćwiczenia na piłce lub inny rodzaj ruchu. Jest również grupa pacjentek, które nie korzystają z farmakologicznych metod łagodzenia bólu.

W tym roku natomiast podczas pierwszych ośmiu miesięcy sytuacja w śremskim szpitalu wygląda następująco:

• odbyło się 549 porodów, z czego 306 przebiegły naturalnie, natomiast 243 przez cesarskie cięcie.
• podczas 190 porodów naturalnych zastosowano znieczulenie farmakologiczne
• 116 porodów odbyło się bez wskazanego znieczulenia.

Na koniec dodamy, że w śremskim szpitalu nie gwarantuje się znieczulenia zewnątrzoponowego.